dinsdag, oktober 23, 2007


Smeltend poolijs: overdrijft Al Gore?


Volgens Karel Knip in de W&O van afgelopen zaterdag zou de ergste overdrijving van Al Gore de suggestie zijn dat de zeespiegel in de nabije toekomst meters gaat stijgen. (Gore stelt dat de zeespiegel tenminste 6 meter gaat stijgen zodra het ijs op Groenland en de Zuidpool is gesmolten, aldus Knip.) Verder zou het een feit zijn dat de zeespiegel op dit moment niet merkbaar sneller stijgt dan hij al 150 jaar doet en dat er geen drama's worden verwacht. Tenslotte stelt hij nog over Gore dat hij 'de emoties zonder de feiten' zou geven.

In de Skeptical Inquirer van mei/juni van dit jaar lees ik in de "IPCC Reports Excerpts" op p. 6/7 de volgende 'opwekkende' mededelingen.

1. Nieuwe gegevens verzameld na het Third Assessment Report laten zien dat de verliezen van de ijskappen van Groenland en Antarctica ''zeer waarschijnlijk" hebben bijgedragen aan de zeespiegel-stijging over de periode 1993-2003. De verliezen aan ijsmassa op Antarctica en Groenland konden worden verklaard doordat er ijs in zee schoof en doordat de hoeveelheid smeltwater de hoeveelheid neerslag overtrof. Let wel: beide ijsmassa's zijn aan het afnemen, aan het smelten dus.

2. De zeespiegel steeg wereldwijd met 1.8 mm per jaar over de periode 1961-2003. In de periode 1993-2003 lag de zeespiegel-stijging hoger met ongeveer 3.1 mm per jaar. Dat is bijna een verdubbeling. Dat is dus in regelrechte tegenspraak met de bewering van Knip dat de zeespiegel niet merkbaar sneller stijgt dan hij al 150 jaar doet.

3. De gemiddelde noordpool-temperatuur steeg bijna tweemaal zo snel als de wereldwijde temperatuur in de afgelopen 100 jaar.

4. Satelliet-waarnemingen vanaf 1978 laten zien dat het poolijs gemiddeld met 2.7% per tien jaar afneemt en dat het zomerijs zelfs met 7.4 % per 10 jaar afneemt.

5. De laatste keer dat de poolgebieden gedurende een lange tijd beduidend warmer waren dan tegenwoordig (ongeveer 125.000 jaar geleden) leidden reducties in ijs-volume tot een zeespiegelstijging van vier tot zes meter.

In het zelfde nummer lees ik ook nog op p. 33 (Stuart D. Jordan: Global Climate Change Triggered by Global Warming, Part I): ''Gletsjers smelten snel en het netto verlies van ijs aan zeewater van Groenland en meer recent van Antartica is alarmerend." De verschillende literatuurverwijzingen die hij geeft, laat ik hier achterwege.

"Een eenvoudige berekening laat zien dat het bevroren water in de Groenlandse ijskap alleen al, indien gesmolten, de wereldwijde zeespiegel zou verhogen met ongeveer zeven meter."

Uit de rest van het artikel blijkt ook nog dat het Zuidpool-ijs steeds sneller in zee schuift terwijl dit ijsverlies niet gecompenseerd blijkt te worden door toegenomen sneeuwval. Mocht het ooit zover komen dat ook het Zuidpool-ijs volledig zou smelten dan moeten we onze dijken nog eens met een '200 feet' (ongeveer 60 meter) ophogen als dat dan nog kan.

We kunnen twee en twee bij elkaar optellen en tot de conclusie komen dat daar vermoedelijk vier uitkomt. We kunnen ook lekker blijven slapen en straks verwonderd wakker worden wanneer het zoute water over onze voeten klotst.

------------
Ingezonden brief naar W&O van NRC Handelsblad op 23/10/07. In de brief naar W&O heb ik de '200 feet' te slordig omgerekend naar meters en vermelde ik dat dit 65 meter is. In werkelijkheid is het ongeveer 60 meter, wat ik inmiddels hierboven heb aangepast.


zaterdag, oktober 13, 2007


Cool It: Smelt Groenland of smelt het niet?


NRC Handelsblad ruimt vandaag royaal ruimte in voor een uitgebreid artikel van Bjorn Lomborg (met schuin streepje door de 'o'): Het wordt tijd voor afkoeling van het klimaatdebat (p. 6). Lomberg heeft ook het boek Cool It: The Skeptical Environmentalist's Guide to Global Warming geschreven dat deze maand verscheen. Royale en gratis reclame dus, maar goed.

Lomberg heeft allerhande argumenten waarom het met de opwarming van het klimaat wel mee zal vallen en waarom het weinig of geen zin heeft, er iets tegen te doen.

Ik denk dat het verheugend is dat iemand als Lomborg een heel boek nodig heeft om aan te tonen dat het allemaal wel meevalt. Dat doet me denken aan de uitspraak van Albert Einstein: 'Als ik echt ongelijk had gehad, was één wetenschapper ook wel voldoende geweest.' Als het met die opwarming echt wel los liep, had Lomborg vast niet een heel boek nodig gehad om zijn briljante idee uit te leggen. Lomborg zijn boek is een teken dat mensen in hun slaap gestoord zijn. Ze draaien zich nog eens om en grommen en grommen. Het is een kwestie van tijd voordat ze echt wakker worden. En zoals altijd: dat ontwaken zal een moeilijk moment betekenen. Lomborg voert een achterhoede-gevecht. We zouden hem graag willen geloven en sommigen zullen hem een tijdje geloven. Maar in feite is de strijd vermoedelijk al gestreden.

Voor Nederland gaat het heel concreet om de vraag of het ijs op Groenland keurig blijft liggen of dat het gaat smelten. In feite smelt het al, dus is het meer de vraag hoe snel het smelten zal gaan en of we dat proces nog kunnen stoppen.

Om dat proces te stoppen zullen we vermoedelijk de opwarming van onze planeet moeten stoppen. Maar misschien krijgt iemand op het laatste moment een geniaal idee, b.v. er een gigantische isolerende deken overheen te leggen. Je weet maar nooit. In ieder geval zal het niet voldoende zijn om een klein beetje minder CO2 uit te stoten. Wat dat betreft heeft Lomborg wel gelijk. Het is niet verkeerd om de CO2-uitstoot te beperken, maar het is duidelijk niet afdoende. Om het probleem echt op te lossen, zou CO2 uit de lucht gehaald moeten worden en opgeslagen moeten worden.

Dat lijkt ingewikkeld en kostbaar, maar in beginsel biedt de vergruizing van olivijn een betaalbare mogelijkheid. Om de verbranding van 1 liter benzine te compenseren, heb je ruwweg ook een liter olivijn nodig. Omdat er nog al wat benzine is verbrand, gaat het dus om enorme hoeveelheden olivijn die je moet vergruizen en verspreiden om de geproduceerde CO2 te binden. Wie betaalt dat? En dat levert uiteraard ook een gigantisch milieuprobleem. Overigens is de vergruizing van Olivijn niet echt kostbaar. Het mineraal zelf komt in gigantische hoeveelheden in de natuur voor. Dat is het probleem niet. De kosten van de vergruizing en de verspreiding zodat het kan reageren met CO2 uit de lucht zijn geschat op een paar dubbeltjes per liter. In feite is deze optie dus in beginsel heel betaalbaar.

Ik denk echter dat het niet daadwerkelijk op grote schaal zo ver zal komen. Het probleem is dat je nu gigantische bedragen moet uitgeven om een toekomstige ramp (want dat is het voor Nederland natuurlijk) te voorkomen. Politici zijn daar niet erg goed in. Ze leven nu en niet straks. Bovendien waarom zouden wij de CO2 van Amerikanen moeten neutraliseren. Het probleem is dus in feite vooral een psychologisch probleem. Je vraagt mensen veel geld uit te geven voor een probleem dat anderen veroorzaakt hebben en dat pas over een tijdje acuut wordt. Dat schiet dus niet op. En dat is ook precies wat we zien op het gebied van de opwarming. Er wordt veel gepraat, vergaderd. Er verschijnen veel rapporten. Mensen schrijven boeken dat het wel meevalt. Of ze schrijven boeken om ons wakker te schudden. Maar het uiteindelijke resultaat is dat er eigenlijk niets gebeurt. Nou ja, er gebeurt wel iets. Er verschijnen steeds meer auto's en steeds grotere auto's (die dus dus nog meer benzine verstoken) op de weg. We vinden het dus een probleem en gaan ondertussen met versterkte krachten door.

Tegelijkertijd zijn er 3 uitermate vervelende factoren, waardoor het probleem niet meer simpelweg is om de uitgestoten CO2 te compenseren. Ten eerste, wanneer de permafrost gebieden in Siberië ontdooien, zal een gigantische hoeveelheid methaan vrij komen en vervolgens zal veel veen oxideren en dus ook CO2 in de lucht brengen. Hierdoor gaat de verdere opwarming nog weer sneller. Het smelten van de permafrost in Siberië is dus een onomkeerbaar proces. Als de permafrost eenmaal ontdooid is, is het kwaad geschied en kan het niet meer teruggedraaid worden.

Een tweede factor is dat door het op korte termijn smelten van de ijskap van de Noordpool de poolzee zonnestraling gaat invangen in plaats van terugkaatsen. Het gevolg is dus dat de poolstreek en daarmee ook Groenland verder opwarmt zodra die ijskap eenmaal verdwenen is. Ook dit lijkt een onomkeerbaar proces. Zodra de ijskap verdwenen is, wordt het uitermate moeilijk hem terug te krijgen.

Een derde factor is dat het smelten van het ijs op Groenland in grote mate onomkeerbaar is. Het ijs dat eenmaal gesmolten is, komt niet meer terug, zelfs niet wanneer de CO2 concentratie weer perfect op de oude waarde (van b.v. 1950) zou staan. Het gaat immers om sneeuw die in de loop van duizenden jaren daar is gevallen en opgeslagen als ijs. Dat kweek je dus niet in een tiental jaar of zo terug.

Het probleem is dus dat je voordat het ijs op Groenland daadwerkelijk gesmolten is, de zaak al opgelost moet hebben. Maar dat vergt natuurlijk wel erg ver vooruitzien en is bovendien helemaal niet zo simpel. Ik wil graag optimistisch zijn, maar dan moet dat wel ergens op gebaseerd zijn. Voorlopig zie ik een ernstig probleem en ik zie nog lang niet dat dat opgelost is.

Erger nog: voorlopig is het probleem in feite nog onbespreekbaar. Men praat dapper over 30 of 60 centimeter zeeniveau die er misschien in 100 jaar bij zou kunnen komen. Tja, gezellig is 5 meter water die op je af komt, niet. Maar zo lang we emotioneel niet in staat zijn daar zakelijk over te praten, zal de oplossing nog langer op zich laten wachten.

Een andere optie die ik hier niet onvermeld wil laten en die misschien helemaal zo gek nog niet is: spuit Nederland op met zand uit de Noordzee. De Noordzee is groot genoeg en met b.v. een meter of zeven zand zouden we grote stukken van Nederland effectief kunnen beschermen. Goedkoop is deze oplossing echter zeker niet. Het betekent b.v. dat alle huizen afgebroken moeten worden en daarna weer opnieuw op de opgehoogde grond moeten worden opgebouwd. Het betekent dat alle wegen opnieuw aangelegd moeten worden. Maar het is misschien wel beter dan gewoon onder water te verdwijnen.

Ondertussen moeten we natuurlijk niet vergeten de positieve kanten van dit 'avontuur' te zien. Zo gaan wij binnenkort weer op vakantie naar dat prachtige Zweden. Het land is prachtig, wijds en de meeste huisjes liggen ver boven zeeniveau en zijn nog spotgoedkoop bovendien. Fijn is ook dat de Zweden niet moeilijk doen over inburgeren. En als je dan weet dat het klimaat ook daar steeds aangenamer wordt... Kortom: ieder nadeel hep zijn voordeel.


IJs op de Noordpool meer dan gehalveerd!


Op 1 mei van dit jaar stond er een kort berichtje in NRC Handelsblad over het afnemende pool-ijs bij de Noordpool: Noordpoolijs smelt onverwacht snel (p. 8). Volgens een artikel verschenen in de Geophysical Research Letters smelt het poolijs veel sneller dan de door het IPCC gebruikte klimaatmodellen aangeven. "De werkelijkheid loopt wel dertig jaar voor op de voorspellingen," aldus het artikeltje in NRC Handelsblad. De onderzoekers (Julienne Stroeve e.a.) verwachten nu dat de Noordpool zomers al ver voor 2050 ijsvrij zal zijn.

Voor ons Nederlanders is deze kwestie nog al relevant, omdat je moeilijk kunt verwachten dat het ijs dat op Groenland ligt (en dus veel zuidelijker ligt) rustig en ijskoud blijft liggen terwijl het veel noordelijkere ijs van de Noordpool gesmolten is. En omdat het ijs op Groenland goed is voor iets van 5 meter extra zeeniveau...

Enig zoeken via Google levert dat de oppervlakte aan arctisch zee-ijs van 2000 tot en met 2005 sterk is afgenomen wanneer we het vergelijken met de periode 1979-2000. Het was 7 miljoen vierkante kilometer en in 2005 was het ruwweg 5,5 miljoen. Maar je weet natuurlijk niet precies of die daling van 1,5 miljoen zich doorzet en je weet ook niet precies de periode. Maar een beetje voorzichtig extrapoleren levert dan inderdaad al snel dat het over een jaar of 50 verdwenen is. De laatste schattingen gebaseerd natuurlijk op de meest recente gegevens en niet deze wat globale die ik hier gebruik, laten dus zien dat het arctische poolijs vermoedelijk rond 2040 echt wel verdwenen is.

In hetzelfde artikel (hier) vond ik een grafiek die eigenlijk nog veel schokkender is. De dikte van het poolijs is -- afgaande op die grafiek -- in een korte reeks jaren gigantisch teruggelopen. De gemiddelde dikte is teruggelopen van iets meer dan 3 meter naar ongeveer 1.80. Die laatste diktemeting is gebaseerd op de jaren 1993-1997 en kan dus inmiddels alweer aanzienlijk afwijken. Om precies te zijn: in de grafiek is niet de dikte van het ijs vermeld, maar de laag die onder de zeespiegel zit. Maar voor het principe maakt dat verder niets uit.

Wanneer je die beide uitkomsten combineert, vind je dat de hoeveelheid ijs is afgenomen van 21 naar ongeveer 10 (meters x miljoenen vierkante kilometers). Met andere woorden: de hoeveelheid is -- als die gegevens nog steeds zouden kloppen -- in luttele jaren gehalveerd.

Je vraagt je af waarom de onderzoekers zelf nog al terughoudend zijn met dit soort gevolgtrekkingen die toch zo voor de hand liggen. Het probleem is natuurlijk dat ze afhankelijk zijn van publieke fondsen, goodwill, etc. en dus hun subsidiegever niet onnodig op stang moeten jagen. Iets soortgelijks zie je in de berichtgeving van het KNMI.

Interessant is ook het verloop van de voorspellingen. Op 4 oktober 2004 wordt de volgende voorspelling gedaan: "Climate models are in general agreement that one of the strongest signals of greenhouse warming will be a loss of Arctic sea ice," he said. "Some indicate complete disappearance of the summer sea ice cover by 2070." (hier). Kort geleden ging de voorspelling naar 2050. Inmiddels is de voorspelling dus "ver voor 2050".

Je vraagt je dan af, hoeveel voor 2050. Of is dat een gekke of onverwachte vraag? Mij lijkt van niet. Het punt is kennelijk dat een meer exacte voorspelling te bedreigend is. Reden waarom men hem maar liever achterwege laat.

Een ander interessant punt is dat allerhande artikelen weten te melden dat volgens het IPCC rapport de zeespiegel-stijging deze eeuw maar beperkt zal blijven tot een 69 centimeter. Let op die belachelijke nauwkeurigheid! Een echte insider voelt onmiddellijk nattigheid. We hoeven ons dus eigenlijk nog nergens zorgen over te maken.

Het vervelende is alleen dat het IPCC-rapport terloops maar toch wel heel duidelijk de stijging van de zeespiegel door het smelten van het ijs op Groenland en op de Zuidpool nadrukkelijk buiten beschouwing laat. Ook hier kun je je afvragen waarom ze dat zo slim doen. En ook hier is de reden weer eenvoudig. Het IPCC rapport is een politiek rapport dat wel goedgekeurd moet worden. Het is dus handig al te belastende informatie wat subtiel te formuleren.

De andere kant is dat de gemiddelde Nederlander een tekstbegrip heeft dat dusdanig is, dat hij dat soort subtiliteiten volledig mist. En niet alleen de gemiddelde Nederlander, want ook de mensen die de kranten volschrijven lijken dat systematisch gemist te hebben.

Labels: