Cool It: Smelt Groenland of smelt het niet?

NRC Handelsblad ruimt vandaag royaal ruimte in voor een uitgebreid artikel van Bjorn Lomborg (met schuin streepje door de 'o'): Het wordt tijd voor afkoeling van het klimaatdebat (p. 6). Lomberg heeft ook het boek Cool It: The Skeptical Environmentalist's Guide to Global Warming geschreven dat deze maand verscheen. Royale en gratis reclame dus, maar goed.

Lomberg heeft allerhande argumenten waarom het met de opwarming van het klimaat wel mee zal vallen en waarom het weinig of geen zin heeft, er iets tegen te doen.

Ik denk dat het verheugend is dat iemand als Lomborg een heel boek nodig heeft om aan te tonen dat het allemaal wel meevalt. Dat doet me denken aan de uitspraak van Albert Einstein: 'Als ik echt ongelijk had gehad, was één wetenschapper ook wel voldoende geweest.' Als het met die opwarming echt wel los liep, had Lomborg vast niet een heel boek nodig gehad om zijn briljante idee uit te leggen. Lomborg zijn boek is een teken dat mensen in hun slaap gestoord zijn. Ze draaien zich nog eens om en grommen en grommen. Het is een kwestie van tijd voordat ze echt wakker worden. En zoals altijd: dat ontwaken zal een moeilijk moment betekenen. Lomborg voert een achterhoede-gevecht. We zouden hem graag willen geloven en sommigen zullen hem een tijdje geloven. Maar in feite is de strijd vermoedelijk al gestreden.

Voor Nederland gaat het heel concreet om de vraag of het ijs op Groenland keurig blijft liggen of dat het gaat smelten. In feite smelt het al, dus is het meer de vraag hoe snel het smelten zal gaan en of we dat proces nog kunnen stoppen.

Om dat proces te stoppen zullen we vermoedelijk de opwarming van onze planeet moeten stoppen. Maar misschien krijgt iemand op het laatste moment een geniaal idee, b.v. er een gigantische isolerende deken overheen te leggen. Je weet maar nooit. In ieder geval zal het niet voldoende zijn om een klein beetje minder CO2 uit te stoten. Wat dat betreft heeft Lomborg wel gelijk. Het is niet verkeerd om de CO2-uitstoot te beperken, maar het is duidelijk niet afdoende. Om het probleem echt op te lossen, zou CO2 uit de lucht gehaald moeten worden en opgeslagen moeten worden.

Dat lijkt ingewikkeld en kostbaar, maar in beginsel biedt de vergruizing van olivijn een betaalbare mogelijkheid. Om de verbranding van 1 liter benzine te compenseren, heb je ruwweg ook een liter olivijn nodig. Omdat er nog al wat benzine is verbrand, gaat het dus om enorme hoeveelheden olivijn die je moet vergruizen en verspreiden om de geproduceerde CO2 te binden. Wie betaalt dat? En dat levert uiteraard ook een gigantisch milieuprobleem. Overigens is de vergruizing van Olivijn niet echt kostbaar. Het mineraal zelf komt in gigantische hoeveelheden in de natuur voor. Dat is het probleem niet. De kosten van de vergruizing en de verspreiding zodat het kan reageren met CO2 uit de lucht zijn geschat op een paar dubbeltjes per liter. In feite is deze optie dus in beginsel heel betaalbaar.

Ik denk echter dat het niet daadwerkelijk op grote schaal zo ver zal komen. Het probleem is dat je nu gigantische bedragen moet uitgeven om een toekomstige ramp (want dat is het voor Nederland natuurlijk) te voorkomen. Politici zijn daar niet erg goed in. Ze leven nu en niet straks. Bovendien waarom zouden wij de CO2 van Amerikanen moeten neutraliseren. Het probleem is dus in feite vooral een psychologisch probleem. Je vraagt mensen veel geld uit te geven voor een probleem dat anderen veroorzaakt hebben en dat pas over een tijdje acuut wordt. Dat schiet dus niet op. En dat is ook precies wat we zien op het gebied van de opwarming. Er wordt veel gepraat, vergaderd. Er verschijnen veel rapporten. Mensen schrijven boeken dat het wel meevalt. Of ze schrijven boeken om ons wakker te schudden. Maar het uiteindelijke resultaat is dat er eigenlijk niets gebeurt. Nou ja, er gebeurt wel iets. Er verschijnen steeds meer auto's en steeds grotere auto's (die dus dus nog meer benzine verstoken) op de weg. We vinden het dus een probleem en gaan ondertussen met versterkte krachten door.

Tegelijkertijd zijn er 3 uitermate vervelende factoren, waardoor het probleem niet meer simpelweg is om de uitgestoten CO2 te compenseren. Ten eerste, wanneer de permafrost gebieden in Siberië ontdooien, zal een gigantische hoeveelheid methaan vrij komen en vervolgens zal veel veen oxideren en dus ook CO2 in de lucht brengen. Hierdoor gaat de verdere opwarming nog weer sneller. Het smelten van de permafrost in Siberië is dus een onomkeerbaar proces. Als de permafrost eenmaal ontdooid is, is het kwaad geschied en kan het niet meer teruggedraaid worden.

Een tweede factor is dat door het op korte termijn smelten van de ijskap van de Noordpool de poolzee zonnestraling gaat invangen in plaats van terugkaatsen. Het gevolg is dus dat de poolstreek en daarmee ook Groenland verder opwarmt zodra die ijskap eenmaal verdwenen is. Ook dit lijkt een onomkeerbaar proces. Zodra de ijskap verdwenen is, wordt het uitermate moeilijk hem terug te krijgen.

Een derde factor is dat het smelten van het ijs op Groenland in grote mate onomkeerbaar is. Het ijs dat eenmaal gesmolten is, komt niet meer terug, zelfs niet wanneer de CO2 concentratie weer perfect op de oude waarde (van b.v. 1950) zou staan. Het gaat immers om sneeuw die in de loop van duizenden jaren daar is gevallen en opgeslagen als ijs. Dat kweek je dus niet in een tiental jaar of zo terug.

Het probleem is dus dat je voordat het ijs op Groenland daadwerkelijk gesmolten is, de zaak al opgelost moet hebben. Maar dat vergt natuurlijk wel erg ver vooruitzien en is bovendien helemaal niet zo simpel. Ik wil graag optimistisch zijn, maar dan moet dat wel ergens op gebaseerd zijn. Voorlopig zie ik een ernstig probleem en ik zie nog lang niet dat dat opgelost is.

Erger nog: voorlopig is het probleem in feite nog onbespreekbaar. Men praat dapper over 30 of 60 centimeter zeeniveau die er misschien in 100 jaar bij zou kunnen komen. Tja, gezellig is 5 meter water die op je af komt, niet. Maar zo lang we emotioneel niet in staat zijn daar zakelijk over te praten, zal de oplossing nog langer op zich laten wachten.

Een andere optie die ik hier niet onvermeld wil laten en die misschien helemaal zo gek nog niet is: spuit Nederland op met zand uit de Noordzee. De Noordzee is groot genoeg en met b.v. een meter of zeven zand zouden we grote stukken van Nederland effectief kunnen beschermen. Goedkoop is deze oplossing echter zeker niet. Het betekent b.v. dat alle huizen afgebroken moeten worden en daarna weer opnieuw op de opgehoogde grond moeten worden opgebouwd. Het betekent dat alle wegen opnieuw aangelegd moeten worden. Maar het is misschien wel beter dan gewoon onder water te verdwijnen.

Ondertussen moeten we natuurlijk niet vergeten de positieve kanten van dit 'avontuur' te zien. Zo gaan wij binnenkort weer op vakantie naar dat prachtige Zweden. Het land is prachtig, wijds en de meeste huisjes liggen ver boven zeeniveau en zijn nog spotgoedkoop bovendien. Fijn is ook dat de Zweden niet moeilijk doen over inburgeren. En als je dan weet dat het klimaat ook daar steeds aangenamer wordt... Kortom: ieder nadeel hep zijn voordeel.